Ilford Park - Torquay - Exeter - Tiverton - Weymouth

    Od 1948 roku w hrabstwie Devon, nieopodal Newton Abbot, położone było w byłym amerykańskim szpitalu wojskowym polskie osiedle Ilford Park, znane też jako Stover Park. Obóz też miał trzecią nazwę, nieformalną - okoliczni mieszkańcy nazywali go Little Poland. Stało się ono domem dla wielu Polaków. To było jedno z takich miejsc w Wielkiej Brytanii, które po wojnie utworzono dla rodzin polskich żołnierzy na podstawie Polish Resettlement Act z 1947 roku. To ostatni dom opieki dla polskich weteranów prowadzony przez brytyjskie ministerstwo obrony. Powstał dzięki obietnicy Winstona Churchila i przyjętej ustawie na mocy, której w podzięce za walkę 200 tysięcy polskich żolnierzy w Wielkiej Brytanii udzielono schronienia i przyznano obywatelstwo. 12 lipca 1948 roku do osiedla przyjęto pierwszych mieszkańców [...] 

    W 1948 roku duszpasterstwo polskie w Stover Park rozpoczął ks. kan. Andrzej Głażewski, kapłan achidiecezji wileńskiej i kapelan 10 Pułku Strzelców Konnych. Na osiedlu znajdowała się kaplica pw. Chrystusa Króla i Matki Bożej Ostrobramskiej, w której proboszcz odprawiał codziennie nabożenstwadla mieszkańców osiedla, a w niedziele też dla wszystkich Polaków w okolicy [...] 

    Ks. Głażewski odwiedzał kilka razy w miesiącu, potem raz w miesiącu, Polaków w Newton Abbot, odprawiając dla nich nabożeństwa w kościele St. Joseph's na 96 Queen Street. Później przyjeżdżali oni do pobliskiego Ilford Park. Dwa razy w roku odprawiał Msze św. dla polskich farmerów w kościele St. Boniface na 95 Station Road w Okehampton. Troską otoczył również niewielkie wspólnoty Polaków w Exeter i Torquay, odwiedzając ich z poslugą sakramentu pokuty i pojednania. Ks. prał. Staniszewski, rektor PMK, złożył swą pierwszą wizytę duszpasterską w parafii 12 września 1957 roku w związku z celebracją Dnia Chorego. 

    Obchody Tysiąclecia Polski Chrześcijańskiej w parafii miały trzy części. 8 maja 1966 roku proboszcz odprawił Msze św. i wygłosił milenijne kazanie. 17 czerwca 1966 roku do parafii przybył bp Władysław Rubin z ks. inf. Staniszewskim. Po uroczystej Mszy św. goście wzięli udział w wieczornicy milenijnej, przygotowanej przez dzieci i młodzież szkoły sobotniej. 12 września 1966 roku, w rocznicę bitwy pod Wiedniem, bp Cyril Restieaux z Plymouth odsłonił jubileuszową tablicę marmurową z napisem: Sacrum Poloniae Millennium 966-1966. Bogu na chwałę, Narodowi Polskiemu w hołdzie na 1000-lecie Chrztu Polski i wziął udział w spotkaniu w sali miejscowego kina.

    W ramach obchodów milenijnych i Święta Niepodległości 13 listopada 1966 roku proboszcz poświęcił kapliczkę z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej na terenie farmy Weeke Barton, należącej do kpt. Tadeusza Rossowieckiego, położonej wśród pagórków Devonu. 28-29 listopada 1970 roku bp Szczepan Wesoły odbył swoją pierwszą dwudniową wizytę w parafii. Odprawił Msze św. w osiedlowej kaplicy oraz spotkał się z komitetem kościelnym i okolicznymi polskimi farmerami. Niecały rok później, 8 września 1971 roku bp Wesoły wziął udział w celebracji Dnia Chorego, błogosławiąc mieszkańców osiedla. 30 września 1973 roku parafia obchodziła swój srebrny jubileusz istnienia. Przy tej okazji bp Wesoły poświęcił nowy dom rekreacyjny , udzielił młodzieży sakramentu bierzmowania oraz odwiedził miejscowych farmerów polskich. 

    Ks. kan. Andrzej Głażewski prowadził aktywne życie kapłańskie. Cieszył się również poważaniem wśród polskiego i angielskiego duchowieństwa. Przez długie lata pełnił również funkcję dziekana rejonu południowo-zachodniej Anglii. Zmarł nagle, 7 listopada 1973 roku, wróciwszy do swego domu późnym wieczorem z prelekcji, którą wygłosił [...] Mszy św. pogrzebowej 14 listopada 1973 roku przewodniczył  bp Szczepan Wesoły. Ciało zmarłego spoczęło na Newton Abbot Cemetery.

    01 grudnia 1973 roku duszpasterstwo w Ilford Park objął ks. Paweł Rzonsa, długoletni proboszcz w Ipswich. Z wielkim zapałem zabrał się do pracy duszpasterskiej. Kilka razy w roku odwiedzał wspólnotę farmerów w kościele St. Boniface w Okehampton. Nawiązał również kontakt z Polakami z Plymouth, którzy od wielu lat byli dobrze zorganizowani i korzystali z gościnności angielskiej parafii St. Michael & St. Joseph na Raglan Road w dzielnicy Devonport. W kościele tym znajdował się nawet mały obraz Matki Boskiej Częstochowskiej przywieziony przez polskich marynarzy. W 1979 roku rozpoczął okazyjnie odwiedzać Polaków zamieszkałych w Exeter. 

    Proboszcz później podupadł na zdrowiu. Był częstym gościem w szpitalu. Podleczony wrócił do domu w Ilford Park. Rozradowany z powrotu do zdrowia i do domu, rozdzwonił się do wszystkich przyjaciół dzieląc się z nimi swoją radością. Było to wieczorem. Z rana znaleziono go martwego. Było to 26 marca 1981 roku. Mszy św. pogrzebowej w dniu 06 kwietnia 1981 roku przewodniczył ks. prał. Karol Zieliński, rektor PMK. Ciało zmarłego zostało odwiezione do Londynu. 

    Po śmierci ks. Rzonsy, duszpasterstwem w Ilford Park zajął się ks. kan. Stanisław Kluz, duszpasterz w Laxton Hall i autor wspomnień "W potrzasku dziejowym. WiN na szlaku AK. Rozważania i dokumentacja". To był ostatni rok jego kapłańskiej posługi. Zmarł nagle 10 maja 1982 roku. Mszy św. pogrzebowej 21 maja 1982 roku przewodniczył ks. prał. Zieliński, rektor PMK.

    Jeszcze w maju 1982 roku następcą ks. Kluza został ks. kan. Alfons Rataj z Oxfordu. Z wielką gorliwością zabrał się do odnowy życia duszpasterskiego w parafii. On również zatroszczył się o wspólnotę w Plymouth. Kilka razy w roku odprawiał Msze św. niedzielną w katedrze St. Mary & St. Boniface na Wyndham Place w Plymouth i w kościele Sacred Heart na 25 South Street w Exeter. W 1985 roku zmieniła się dedykacja kaplicy osiedlowej na Matki Bożej Częstochowskiej. Cała parafia pozostała jednak wciąż pod patronatem Chrystusa Króla i Matki Boskiej Ostrobramskiej. 

    Był to trudny czas dla osiedla. Zaistniała nawet obawa jego likwidacji. Na szczęście, dzięki energicznym protestom miejscowej ludności i dobrym lobby, Ilford Park został uratowany. Ale pewne zmiany okazały się nieodzowne. stary obóz musiał ustąpić nowemu kompleksowi zabudowań w głębi parku. Ilford Park Polish Home był w tym czasie administrowany przez War Pensions Agency, agencję Departamentu ds.  Socjalnych (DSS).

    24 marca 1992 roku swą pierwszą wizytę duszpasterską w osiedlu złożył ks. prał. Stanisław Świerczyński, rektor PMK. 28 września 1992 roku ks. kan. Rataj zakończył pracę duszpasterską w osiedlu Ilford Park i stał się jednym z rezydentów w Laxton Hall. Jego następcą został franciszkanin, o. Hilary Franciszek Szpilka OFM, dotychczasowy wikariusz ze Stoke-on-Trent. 24 listopada 1992 roku bp Szczepan Wesoły poświęcił nową kaplicę w przebudowanym ośrodku w Ilford Park. W grudniu 1992 roku natomiast nowy kompleks budynków osiedlowych otworzył Lord Henley z Ministerstwa Zdrowia, w asyście konsula Janusza Kochanowskiego.

    O. Szpilka skoncentrował się na zbudowaniu wspólnoty mieszkańców odnowionego osiedla. Kilka razy w roku dojeżdżał również do Plymouth, gdzie odprawiał Msze w katedrze St. Mary & St. Boniface, a okazjonalnie odwiedzał Polaków w Torquay i Exeter, sprawując nabożeństwa w prywatnych domach. Od czasu do czasu spotykał się też z polskimi farmerami, czlonkami Koła Rolników Devon-Kornwalia. 

    01 października 1996 roku o. Hilary Szpilka OFM wrócił do polskiej parafii w Stoke-on-Trent. Od tego czasu troskę duszpasterską w Ilford Park przejęli księża Chrystusowcy. Pierwszym kapelanem osiedla został ks. Franciszek Sasinowski SChr, proboszcz ze Stoke-on-Trent. Kontynuował on program duszpasterski swego porzednika. 17 lipca 1998 roku polskie osiedle w Ilford Park obchodziło złoty jubileusz swego istnienia. Po uroczystej Mszy św. odprawionej przez abpa Szczepana Wesołego, nastąpiło odslonięcie tablicy pamiątkowej, wspólny posiłek z mieszkańcami osiedla i koncert zespołu Rewelersi z Midlandów.

    15 września 1998 roku ks. Franciszka Sasinowskiego, który został proboszczem w Great Missenden, w Ilford Park zamienił ks. Wojciech Świątkowski SChr, misjonarz z RPA, rozpoczynający posługę w Polskiej Misji Katolickiej. Niestety, po roku kapelaństwa, powrócił on na kontynent afrykański. We wrześniu 1999 roku w Ilford Park zastąpił go ks. Sylwester Krupa SChr, długoletni duszpasterz polonijny, ostatnio będący proboszczem w Northwich. Po trzech latach posługi, został on przez władze zgromadzenia wyznaczony jako proboszcz polskiej parafii w Newcastle-upon-Tyne.

    We wrześniu 2003 roku troskę o osiedle Ilford Park przejął ks. Jaromir Wilczak SCJ ze Zgromadzenia Księży Najświętszego Serca Jezusowego, tzw, czarnych sercan. Po trzech latach pracy powrócił do kraju, by ostatecznie powrócić do pracy w diecezji Plymouth, tym razem w strukturach kościoła angielskiego.

    W 2005 roku kapelanem osiedla i proboszczem parafii Ilford Park został ks. Edward Stachurski, dotychczasowy proboszcz z Kidderminster. To w jego czasie, po otwarciu się dla Polski granic Unii Europejskiej, zwiększyła się gwałtownie liczba jego parafian. W 2006 roku zaczął odwiedzać również Callington, Exeter, Newton Abbot i Plymouth, a w 2008 roku - Redruth, Tiverton, Torquay i Weymouth.

    W 2010 roku ks. Stachurski został pomocnikiem ks. Jerzego Januszkiewicza w parafii w Reading. Natomiast w Ilford Park wymienił go ks. Krzysztof Zalewski, kapłan diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Głównym punktem duszpasterskim była dla niego osiedlowa kaplica. Natomiast raz w miesiącu odprawiał Msze św. w kościele Assumption of Our Lady na 76 Abbey Road w Torquay, w kościele St. Augustine of Canterbury na 38 Dorchester Road w Weymouth, w kościele The Sacred Heart na 25 South Street w Exeter i w kościele St. John & St. James na 40 Old Street w Tiverton. 

    We wrześniu 2014 roku ks. Zalewski został proboszczem w Melton Mowbray, natomiast do Ilford Park rektor PMK wyznaczył ks. Edwarda Pondela CSSp ze Zgromadzenia Misjonarzy Ducha Świętego, który ostatnio pracował w Wolverhampton. Rok później proboszczem został ks. Jarosław Kucharczyk, misjonarz z RPA. We wrześniu 2019 roku proboszczem został dotychczasowy wikariusz z parafii w Bournemouth, ks. Marcin Wysocki, kapłan archidiecezji warmińskiej.

Źródło: Wyszowadzki W., Tyliszczak K., Szczodrowski R., Historie Wspólnot Parafialnych, Część 2, w: Polska Misja Katolicka w Anglii i Walii 1894-2019, Pelplin 2019, s. 351-358.